Opa vertelde vaak over de Russen. Hoe goed die konden vechten. Hoe Napoleon zich er al op verkeken had. En later Hitler. Dat de Russen vanuit het oosten de nazi’s bevochten hadden, aan het eind van de oorlog. Dat ze na de oorlog de helft van Duitsland hadden gehouden en dus niet ver weg waren. Paar uur rijden maar. Als ze even doorreden, waren ze zo op Erica. Dat het maar goed was dat de Amerikanen in West-Duitsland zaten. En als de Russen wél onze kant op zouden komen, dat er dan een kernoorlog zou komen. Opa wees dan naar de andere kant van de Kerkweg, waar in de verte Klazienaveen te zien was. Dat we dan aan die horizon grote paddenstoelwolken zouden zien. Dan vertelde hij weer over het einde van de Tweede Wereldoorlog. Hoe de Japanners zich over hadden moeten geven nadat Amerika atoombommen had gegooid op Hiroshima en Nagasaki. Toen opa me die dingen vertelde, konden we nog niet weten dat de Koude Oorlog geen tien jaar meer zou duren.
Opa had zelf aan het begin van de oorlog gevochten. In de buurt van Dordrecht. Hij vond het belangrijk dat ik leerde schieten. Voor als de Russen zouden komen. Dus lag ik regelmatig plat op de zwarte grond van opa’s moestuin, achter een door hem opgeworpen walletje, tussen de boerenkool, met een windbuks op lege jampotjes te schieten. De dekseltjes lagen los op de potjes. Het glas niet raken, maar het dekseltje wel, dat was het beste. Eerst goed mikken, adem inhouden en dan… Opa stond naast me en zwaaide met een stokje naar beneden. ,,Vuur!’’, riep hij dan en spoog daarna een straal bruin tabakssap naast zich op de grond. Het maakte me heel gelukkig als ik die morgen goed had geschoten en als we dan naar binnen gingen, waar mijn moeder bij oma de krullen in het haar gemaakt had. Dan dronken we thee met suiker.
Mijn moeder en oma vonden het eigenlijk niet zo’n goed idee. Dat een jongetje leerde schieten. Opa zei dan dat ze daar juist heel blij om moesten zijn voor als de Russen zouden komen. ,,Maak dat kind toch nie bange!’’, zei oma dan. Opa zei dat ik niet bang aangelegd was en dat ik goed voorbereid zou zijn.
De muur viel. De Sovjet-Unie werd Rusland. De wereld veranderde. Opa en oma zijn er al jaren niet meer. Zelfs ma is er niet meer. Vanmorgen heb ik een paar lege jampotjes achter in de tuin gezet en met de windbuks in het natte gras gelegen.
Dagblad van het Noorden, 1 oktober 2022